ΡΟΥΠΕΛ. Η ΑΙΧΜΗ ΤΗΣ ΚΟΡΥΦΟΓΡΑΜΜΗΣ ΟΧΥΡΩΝ ΜΕΤΑΞΑ
χάρτης της θέσης του οχυρού.
- Κόκκινο. Τμημα των πολυβολείων των οχυρών που το ένα κάλυπτε το άλλο με διασταυρούμενα πυρά.
- Πράσινο. Θέση Γερμανών.
- Μπλέ. Ποταμός Στρυμόνας
΄Ετσι έμεινε και σαν ρητό του οχυρού <<Τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά κατακτώνται>>
Φωτογραφίες απο το Οχυρό Ρούπελ όπως είναι σήμερα Ιούνιος του 2011
Όλες οι εργασίες ανακατασκευής έγιναν το 1969 - 1972
χάρτης της θέσης του οχυρού.
- Κόκκινο. Τμημα των πολυβολείων των οχυρών που το ένα κάλυπτε το άλλο με διασταυρούμενα πυρά.
- Πράσινο. Θέση Γερμανών.
- Μπλέ. Ποταμός Στρυμόνας
Ομάδα από μέλη του πυρήνα Κιλκίς μετά απο την συμμετοχή της στην συνάντηση με τον Πυρήνα του όμορου νομού των Σερρών επισκέφτηκε το οχυρό Ρούπελ, ένα οχυρό της οχυρωματικής γραμμής Μεταξά.
Εκεί ένας έφεδρος στρατιώτης μας ξενάγησε και μας εξιστόρησε τα γεγονότα της μάχης του 41 αλλά και μας είπε όλα τα δεδομένα για την κατασκευή του γιγαντιαίου αυτού έργου. Η ξενάγηση μας άρχισε απο την είσοδο που είναι γεμάτη με εικόνες των Αξιωματικών της εποχής εκείνης αλλά και με όπλα και αντικείμενα των στρατιωτών που ηρωικά υπερασπίστηκαν το οχυρό.
Η μάχη λοιπόν άρχισε όταν οι Γερμανοί θέλησαν να μπουν στην Ελλάδα για να περισώσουν ότι απέμεινε απο τους Ιταλούς που αποδεκατίστηκαν από τα Ελληνικά στρατεύματα που σωστά τοποθετημένα και διοικούμενα μαζί με την νεολαία της ΕΟΝ σιγά σιγά από αμυνόμενοι έγιναν επιτιθέμενοι και όδευαν σε ανακατάληψη των περιοχών που ήταν υπό κατάληψη από τους Αλβανούς. Έτσι λοιπόν τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί παρ έταξαν στην απέναντι πεδιάδα 6.500 στρατιώτες πλήρως εξοπλισμένους 140 αεροσκάφη άρματα μάχης άλλα και 250 πυροβόλα. Οι Ελληνες ήταν 950 στρατιώτες και αξιωματικοί με ούτε 10 Πυροβόλα και καθόλου αεροσκάφη για να αναχαιτίσουν την Γερμανική αεροπορία. Το Οχυρό μπορούσε να έχει 1600 άνδρες αλλά είχαν πάει προς βοήθεια του Ελληνο – Αλβανικού μετώπου και έτσι οι 950 άνδρες ήταν κυρίως μεγάλης ηλικίας επιστρατευμένοι αλλά και στρατιώτες και αξιωματικοί τραυματίες απο το μέτωπο που ανάρρωναν στα αναρρωτήρια του οχυρού. Η Επίθεση άρχισε απο τους Γερμανούς και ήταν λυσσαλέα. Αεροπορία και Πυροβολικό ήταν οι πρώτοι που άρχισαν να βάλουν κατά του τεχνητού λόφου του κεντρικού οχυρού μιας και νόμιζαν οτι το οχυρό ήταν αυτό που στην κορυφή του βουνού φαινόταν τα πολυβολεία του. Το οχυρό όμως ήταν δικτυωμένο υπόγεια σε μια ακτίνα 2.5 χιλιομέτρων απο την κορυφή του βουνού και με διασταυρούμενα πυρά μπορούσε να χτυπάει τους επιτιθέμενους του ενός λόφου με τα πολυβόλα του απέναντι χωρίς να μπορούν οι επιτιθέμενοι να καλυφθούν πουθενά. Οι πρώτες επιθέσεις αποκρούσθηκαν με απόλυτες μηδενικές απώλειες απο την Ελληνική πλευρά και με δεκάδες νεκρούς Γερμανούς από την άλλη. Το οχυρό είχε δενδροφυτευθεί για να μη ξεχωρίζει απο την υπόλοιπη περιοχή και έτσι τα αεροπλάνα δεν μπορούσαν να χτυπήσουν τα πολυβολεία άλλα και το πυροβολικό δεν είχε στόχο. Έτσι ο Γερμανός διοικητής Πίτερσεν διέταξε να ανέβει ένα Ζέπελιν με αξιωματικούς του πυροβολικού με την ειδικότητα του τεχνικού παρατηρητή βολής και με δικές τους υποδείξεις κατηύθυναν τα πυρά του πυροβολικού στα πολυβολεία που μπορούσαν να διακρίνουν από αέρα, μιας και σαν αεράμυνα η δύναμη του οχυρού ήταν μηδενική και δεν μπορούσαν να βλάψουν το Ζέπελιν. Η ζημιά που προκάλεσαν ήταν πολύ μικρή μιας και τα πολυβολεία στους λόφους ήταν δεκάδες όπως και οι έξοδοι διαφυγής. Την επόμενη νύχτα ένα ειδικό τμήμα αμφήβιων δυνάμεων των Γερμανών προσπάθησε να περάσει πλέοντας κατα μήκους του ποταμού στην πίσω πλευρά των οχυρών και να αιφνιδιάσει τους αμυνόμενους. Οι κατασκευαστές του Οχυρού όμως είχαν προβλέψει και αυτήν την πιθανότητα και είχαν τοποθετίσει πλέγματα στον ποταμό σε σημείο που το ποτάμι ήταν εντός εμβέλειας 6 πολυβολείων απο απέναντι λόφους με αποτέλεσμα την ακινητοποίηση των φουσκωτών των Γερμανών να ακολουθήσει ομοβροντία πολυβόλων με αποτέλεσμα και τα 3 πληρώματα των πρώτων απο τις 18 λέμβους να χάσουν την ζωή τους χωρίς να γλυτώσει ούτε ένας.
Οι γερμανικές δυνάμεις όμως απο την περιοχή της Δοιράνης είχαν περάσει μιας και δεν υπήρχε δυνατότητα οχύρωσης εκεί και Ετσι έφθασαν μέχρι την Θεσσαλονίκη ενώ άλλα στρατεύματα είχαν σχεδόν φθάσει στην Αθήνα με αποτέλεσμα και την συνθηκολόγηση. Τότε ο Γερμανός διοικητής έστειλε μήνυμα στον Ελληνα διοικητή Τχη (ΠΖ) Γεώργιο Δουράτσο με ενημέρωση για την συνθηκολόγηση και κάλεσμα προς παράδοση του οχυρού. Η απάντηση του Δουράτσου ήταν σε 4 σκέλη.
Α) Ότι τα οχυρά παραδίδονται ΜΟΝΟΝ όταν κυριευθώσιν παρά του αντιπάλου.
Β) Ότι τοιούτων διαταγών περί ανακωχής κλπ. στερούμεθα παρά των ιεραρχικώς προϊσταμένων μας αρχών.
Γ) Ότι διαταγάς λαμβάνομεν και εκτελούμεν μόνον τας προερχομένας εκ των προϊσταμένων μας Αρχών.
Δ) Ότι ο αγών θα συνεχιστεί πάσα δε απόπειρα προσεγγίσεως του οχυρού θα συντριβεί.
Εκεί ένας έφεδρος στρατιώτης μας ξενάγησε και μας εξιστόρησε τα γεγονότα της μάχης του 41 αλλά και μας είπε όλα τα δεδομένα για την κατασκευή του γιγαντιαίου αυτού έργου. Η ξενάγηση μας άρχισε απο την είσοδο που είναι γεμάτη με εικόνες των Αξιωματικών της εποχής εκείνης αλλά και με όπλα και αντικείμενα των στρατιωτών που ηρωικά υπερασπίστηκαν το οχυρό.
Η μάχη λοιπόν άρχισε όταν οι Γερμανοί θέλησαν να μπουν στην Ελλάδα για να περισώσουν ότι απέμεινε απο τους Ιταλούς που αποδεκατίστηκαν από τα Ελληνικά στρατεύματα που σωστά τοποθετημένα και διοικούμενα μαζί με την νεολαία της ΕΟΝ σιγά σιγά από αμυνόμενοι έγιναν επιτιθέμενοι και όδευαν σε ανακατάληψη των περιοχών που ήταν υπό κατάληψη από τους Αλβανούς. Έτσι λοιπόν τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί παρ έταξαν στην απέναντι πεδιάδα 6.500 στρατιώτες πλήρως εξοπλισμένους 140 αεροσκάφη άρματα μάχης άλλα και 250 πυροβόλα. Οι Ελληνες ήταν 950 στρατιώτες και αξιωματικοί με ούτε 10 Πυροβόλα και καθόλου αεροσκάφη για να αναχαιτίσουν την Γερμανική αεροπορία. Το Οχυρό μπορούσε να έχει 1600 άνδρες αλλά είχαν πάει προς βοήθεια του Ελληνο – Αλβανικού μετώπου και έτσι οι 950 άνδρες ήταν κυρίως μεγάλης ηλικίας επιστρατευμένοι αλλά και στρατιώτες και αξιωματικοί τραυματίες απο το μέτωπο που ανάρρωναν στα αναρρωτήρια του οχυρού. Η Επίθεση άρχισε απο τους Γερμανούς και ήταν λυσσαλέα. Αεροπορία και Πυροβολικό ήταν οι πρώτοι που άρχισαν να βάλουν κατά του τεχνητού λόφου του κεντρικού οχυρού μιας και νόμιζαν οτι το οχυρό ήταν αυτό που στην κορυφή του βουνού φαινόταν τα πολυβολεία του. Το οχυρό όμως ήταν δικτυωμένο υπόγεια σε μια ακτίνα 2.5 χιλιομέτρων απο την κορυφή του βουνού και με διασταυρούμενα πυρά μπορούσε να χτυπάει τους επιτιθέμενους του ενός λόφου με τα πολυβόλα του απέναντι χωρίς να μπορούν οι επιτιθέμενοι να καλυφθούν πουθενά. Οι πρώτες επιθέσεις αποκρούσθηκαν με απόλυτες μηδενικές απώλειες απο την Ελληνική πλευρά και με δεκάδες νεκρούς Γερμανούς από την άλλη. Το οχυρό είχε δενδροφυτευθεί για να μη ξεχωρίζει απο την υπόλοιπη περιοχή και έτσι τα αεροπλάνα δεν μπορούσαν να χτυπήσουν τα πολυβολεία άλλα και το πυροβολικό δεν είχε στόχο. Έτσι ο Γερμανός διοικητής Πίτερσεν διέταξε να ανέβει ένα Ζέπελιν με αξιωματικούς του πυροβολικού με την ειδικότητα του τεχνικού παρατηρητή βολής και με δικές τους υποδείξεις κατηύθυναν τα πυρά του πυροβολικού στα πολυβολεία που μπορούσαν να διακρίνουν από αέρα, μιας και σαν αεράμυνα η δύναμη του οχυρού ήταν μηδενική και δεν μπορούσαν να βλάψουν το Ζέπελιν. Η ζημιά που προκάλεσαν ήταν πολύ μικρή μιας και τα πολυβολεία στους λόφους ήταν δεκάδες όπως και οι έξοδοι διαφυγής. Την επόμενη νύχτα ένα ειδικό τμήμα αμφήβιων δυνάμεων των Γερμανών προσπάθησε να περάσει πλέοντας κατα μήκους του ποταμού στην πίσω πλευρά των οχυρών και να αιφνιδιάσει τους αμυνόμενους. Οι κατασκευαστές του Οχυρού όμως είχαν προβλέψει και αυτήν την πιθανότητα και είχαν τοποθετίσει πλέγματα στον ποταμό σε σημείο που το ποτάμι ήταν εντός εμβέλειας 6 πολυβολείων απο απέναντι λόφους με αποτέλεσμα την ακινητοποίηση των φουσκωτών των Γερμανών να ακολουθήσει ομοβροντία πολυβόλων με αποτέλεσμα και τα 3 πληρώματα των πρώτων απο τις 18 λέμβους να χάσουν την ζωή τους χωρίς να γλυτώσει ούτε ένας.
Οι γερμανικές δυνάμεις όμως απο την περιοχή της Δοιράνης είχαν περάσει μιας και δεν υπήρχε δυνατότητα οχύρωσης εκεί και Ετσι έφθασαν μέχρι την Θεσσαλονίκη ενώ άλλα στρατεύματα είχαν σχεδόν φθάσει στην Αθήνα με αποτέλεσμα και την συνθηκολόγηση. Τότε ο Γερμανός διοικητής έστειλε μήνυμα στον Ελληνα διοικητή Τχη (ΠΖ) Γεώργιο Δουράτσο με ενημέρωση για την συνθηκολόγηση και κάλεσμα προς παράδοση του οχυρού. Η απάντηση του Δουράτσου ήταν σε 4 σκέλη.
Α) Ότι τα οχυρά παραδίδονται ΜΟΝΟΝ όταν κυριευθώσιν παρά του αντιπάλου.
Β) Ότι τοιούτων διαταγών περί ανακωχής κλπ. στερούμεθα παρά των ιεραρχικώς προϊσταμένων μας αρχών.
Γ) Ότι διαταγάς λαμβάνομεν και εκτελούμεν μόνον τας προερχομένας εκ των προϊσταμένων μας Αρχών.
Δ) Ότι ο αγών θα συνεχιστεί πάσα δε απόπειρα προσεγγίσεως του οχυρού θα συντριβεί.
΄Ετσι έμεινε και σαν ρητό του οχυρού <<Τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά κατακτώνται>>
Ο Γερμανός απεσταλμένος διαβεβαίωσε στην στρατιωτική του τιμή ότι δεν επρόκειτο για απάτη και όρισε συνάντηση για την 6:00 της επόμενης 10/4. Περί την 23:30` ώρα ελήφθη διαταγή πρώτα τηλεφωνικά και μετά εγγράφως για κατάπαυση του πυρός. Μετά την λήψη των διαταγών αυτών η διοίκηση των οχυρών αποφάσισε ομόφωνα την συνέχιση του αγώνα, καθώς και η αντίδραση των ανδρών του οχυρού ήταν ότι ο αγώνας έπρεπε να συνεχιστεί. Κατόπιν νέας τηλεφωνικής επικοινωνίας όμως, διαπιστώθηκε ότι η περαιτέρω θυσία ήταν μάταια.
Την επομένη 10 Απριλίου 1941 έλαβε χώρα η παράδοση του οχυρού. Έξω από το οχυρό ήταν παραταγμένο γερμανικό τμήμα που απέδωσε τιμές. Ο εντεταλμένος για την παραλαβή του οχυρού Γερμανός συνταγματάρχης συνεχάρη τον διοικητή του, Ταγματάρχη Δουράτσο, διαβεβαιώνοντας τα συγχαρητήρια και το θαυμασμό των ανωτέρων του. Τόνισε μάλιστα ότι για τους Γερμανούς αποτελούσε τιμή και υπερηφάνεια ότι είχαν ως αντίπαλο έναν τόσον ηρωικό στρατό.
Ο συνταγματάρχης Πίτερσεν ακόμα είπε οτι σαν στρατιωτικός δεν τον θλίβει η μεγάλη αυτή απώλεια γιατί ήταν σε μια έντιμη μάχη, αλλά τον θλίβει σαν άνθρωπο μιας και μόνο οι μισοί από το σύνταγμα του πλέον δεν ήταν νεκροί ή τραυματίες.
Έτσι έληξε η μάχη του Ρούπελ, που επάξια κατατάσσεται στην κατηγορία των απόρθητων οχυρών, καθώς δεν καταλήφθηκε από τον αντίπαλο αλλά συνθηκολόγησε λόγω εξωτερικών περιστάσεων και κατόπιν διαταγής. Το 125ο γερμανικό Σύνταγμα πλήρωσε τις μάταιες προσπάθειες κατάληψής του με 400 νεκρούς και τραυματίες, ενώ το 100 Σύνταγμα Ορεινών Κυνηγών που ενήργησε κατά του οχυρού Παλιουριώνες είχε 27 νεκρούς και 75 τραυματίες. Οι απώλειες της φρουράς του Ρούπελ και όχι μόνο του οχυρού ανήλθαν σε 44 νεκρούς και 152 τραυματίες.
Οι νεκροί του οχυρού Ρούπελ ήταν 14 μόνο.
Κανένας αιχμάλωτος δεν εκτελέστηκε αλλά έλαβε και απολυτήριο στρατιωτικό στα Γερμανικά.
Ο λόγος που η παραπάνω ιστορία έχει γίνει μόνο ένα έργο που δεν το παίζουν ΠΟΤΕ και το ότι και οι μαθητές όλης της Ελλάδας αλλά και ειδικότερα οι του Κιλκίς Σερρών δεν πηγαίνουν πια εκδρομές σχολικές για να μάθουν το συμβάν είναι το οτι το γεγονός σαν γεγονός αλλα και η θεόρατη κατασκευή των οχυρών είναι απο μόνη της μια ένεση εθνικής υπερηφάνειας και τόνωσης του ηθικού μας γιατί δείχνει οτι, αν θέλουμε και έχουμε άξιους ηγέτες η Ελλάδα είναι πολύ μεγάλη.
Την επομένη 10 Απριλίου 1941 έλαβε χώρα η παράδοση του οχυρού. Έξω από το οχυρό ήταν παραταγμένο γερμανικό τμήμα που απέδωσε τιμές. Ο εντεταλμένος για την παραλαβή του οχυρού Γερμανός συνταγματάρχης συνεχάρη τον διοικητή του, Ταγματάρχη Δουράτσο, διαβεβαιώνοντας τα συγχαρητήρια και το θαυμασμό των ανωτέρων του. Τόνισε μάλιστα ότι για τους Γερμανούς αποτελούσε τιμή και υπερηφάνεια ότι είχαν ως αντίπαλο έναν τόσον ηρωικό στρατό.
Ο συνταγματάρχης Πίτερσεν ακόμα είπε οτι σαν στρατιωτικός δεν τον θλίβει η μεγάλη αυτή απώλεια γιατί ήταν σε μια έντιμη μάχη, αλλά τον θλίβει σαν άνθρωπο μιας και μόνο οι μισοί από το σύνταγμα του πλέον δεν ήταν νεκροί ή τραυματίες.
Έτσι έληξε η μάχη του Ρούπελ, που επάξια κατατάσσεται στην κατηγορία των απόρθητων οχυρών, καθώς δεν καταλήφθηκε από τον αντίπαλο αλλά συνθηκολόγησε λόγω εξωτερικών περιστάσεων και κατόπιν διαταγής. Το 125ο γερμανικό Σύνταγμα πλήρωσε τις μάταιες προσπάθειες κατάληψής του με 400 νεκρούς και τραυματίες, ενώ το 100 Σύνταγμα Ορεινών Κυνηγών που ενήργησε κατά του οχυρού Παλιουριώνες είχε 27 νεκρούς και 75 τραυματίες. Οι απώλειες της φρουράς του Ρούπελ και όχι μόνο του οχυρού ανήλθαν σε 44 νεκρούς και 152 τραυματίες.
Οι νεκροί του οχυρού Ρούπελ ήταν 14 μόνο.
Κανένας αιχμάλωτος δεν εκτελέστηκε αλλά έλαβε και απολυτήριο στρατιωτικό στα Γερμανικά.
Ο λόγος που η παραπάνω ιστορία έχει γίνει μόνο ένα έργο που δεν το παίζουν ΠΟΤΕ και το ότι και οι μαθητές όλης της Ελλάδας αλλά και ειδικότερα οι του Κιλκίς Σερρών δεν πηγαίνουν πια εκδρομές σχολικές για να μάθουν το συμβάν είναι το οτι το γεγονός σαν γεγονός αλλα και η θεόρατη κατασκευή των οχυρών είναι απο μόνη της μια ένεση εθνικής υπερηφάνειας και τόνωσης του ηθικού μας γιατί δείχνει οτι, αν θέλουμε και έχουμε άξιους ηγέτες η Ελλάδα είναι πολύ μεγάλη.
Τχης (ΠΖ) Γώργιος Δουράτσος.
Ο παππούς ενός απο τα μέλη του Πυρήνα Κιλκίς ήταν ένας απο τους 14 πεσόντες Ήρωες της Μάχης των Οχυρών. ΔΝΕΑΣ ΜΠΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 06/04/1941
Σε αυτό το μέρος λίγα χρόνια πρίν γράφτηκε μια χρυσή σελίδα στην ιστορία μας.
Φωτογραφίες απο το Οχυρό Ρούπελ όπως είναι σήμερα Ιούνιος του 2011
Όλες οι εργασίες ανακατασκευής έγιναν το 1969 - 1972
Μέλη του Πυρήνας Κιλκίς
Τα οχυρά έφτιαξε ο Ιωάννης μεταξάς συνεχίζοντας το έργο του όταν έγινε πρωθυπουργός. Το όλο έργο χαρακτηρίζετε απο μια πρωτοφανή για τα τωρινά δεδομένα αξιοπιστία, αξιοκρατία, και αξιοπρέπεια. Δεν το έκαναν μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες ούτε με διαγωνισμούς και μειοδοσίες. Ο Μεταξάς που αντιλαμβανόταν οτι οι Βούλγαροι δεν είναι αδέρφια μας και με την πρώτη ευκαιρία θα μας έσφαζαν ξανά για να πάρουν την Μακεδονία μας ειδικά τώρα που ήταν και σύμμαχοι των νικητών έως τότε Γερμανών. Για να βουλώσουν μερικά στόματα που λένε οτι ο Μεταξάς βρέθηκε προ εκπλήξεως όταν μπήκαμε στην μάχη με τους Ιταλούς και Γερμανούς να πω οτι οι κύριες εργασίες άρχισαν το 1935 και διακόπηκαν το 41 μιας και εκτός της διασύνδεσης των πολυβολείων του Ρούπελ ήθελε να πετύχει και διασύνδεση των βασικών Οχυρών ( Μπέλες, Ρούπελ, Αγκίστρου κλπ...) Οι επιστήμονες που το σχεδίασαν ήταν απόφοιτοι αλλά και φοιτητές του εθνικού Μετσόβιου πολυτεχνείου, μέλη της ΕΟΝ όπου ταξίδεψαν σε όλη την Ευρώπη Ναζιστική ή μη και έλαβαν πληροφορίες για την βασική δομή και τις ανάγκες ενός τέτοιου έργου. Οι εργάτες που το έχτισαν, ήταν απο την Νότια Ελλάδα που ερχόταν στην περιοχή του Κιλκίς και των Σερρών με δεμένα τα μάτια για να μη μπορούν να αναγνωρίσουν την τοποθεσία που γίνονται τα έργα. Οι σήραγγες του Ρούπελ ΜΟΝΟ είναι περίπου 7 χλμ και είναι σε 3 επίπεδα με 14 εισόδους και εξόδους γνωστές. Τα μαγειρεία ήταν κατασκευασμένα έτσι ώστε οι μυρωδιές να φεύγουν έξω απο ένα σύστημα εξαερισμού με έξοδο περίπου 5 χιλιόμετρα νοτιότερα ώστε ο βαρδάρης να πηγαίνει τις μυρωδιές νότια στα μετόπισθεν και όχι βόρεια στους εχθρούς ώστε να μπορούν να αντιληφθούν την ύπαρξη τους. Η ροή του αέρα γινόταν με μηχανές που κινούσαν φτερωτές σε κομβικά σημεία των στοών( σήμερα χωρίς τις μηχανές και μέσα στο καλοκαίρι συνέχιζες να αισθάνεσαι την ροή του δροσερού αέρα που δεν αφήνει κανένα μέρος των στοών χωρίς φρέσκο αέρα). Η κάθε είσοδος είχε προβλεφθεί να αρχίζει με μια ευθεία 25 μέτρων περίπου που στο τέλος της είχε ένα πολυβόλο σε οπή στον τοίχο που ακόμα και ένας σύγχρονος σπρίντερ δεν θα μπορούσε να καλύψει δεχόμενος πυρά. Το σύνολο της δύναμης που μπορούσε να ζήσει μέσα στην στοά ήταν 1.600 άνδρες με κρεβάτια, τουαλέτες οπλισμό τροφή και νερό χωρίς κανένα πρόβλημα. Σε περίπτωση ανάγκης θα μπορούσε να διπλασιαστεί ο αριθμός και η δύναμη προσβολής του εχθρού μιας και μπορούσαν να βγουν τεράστιες δυνάμεις στρατιωτών απο διάφορες εξόδους σε ακτίνα 2.5 χλμ και να βρεθούν στα μετόπισθεν ανά πάσα στιγμή.
Ένα έργο που δείχνει ότι ο Μεταξάς προέβλεψε σωστά, σχεδίασε σωστά και έπραξε σωστά ότι έπρεπε για να μπορέσει να γίνει αυτό το τεράστιο έργο που κράτησε την πάνοπλη πολεμική μηχανή των Γερμανών και τους ανάγκασε να την περάσουν κάνοντας πάνω από 300 χλμ επιπλέον μέσω της Δοϊράνης.
Ένα έργο που δείχνει ότι ο Μεταξάς προέβλεψε σωστά, σχεδίασε σωστά και έπραξε σωστά ότι έπρεπε για να μπορέσει να γίνει αυτό το τεράστιο έργο που κράτησε την πάνοπλη πολεμική μηχανή των Γερμανών και τους ανάγκασε να την περάσουν κάνοντας πάνω από 300 χλμ επιπλέον μέσω της Δοϊράνης.
